Αθλητισμός ή πρωταθλητισμός;

Συντάκτης: Αλίκη Ζωγράφου

Αυτό το "δίλημμα" πάντα απασχολούσε τους γονείς και πολλές φορές η απόφασή τους καθορίζει την πορεία της ζωής του παιδιού.
Ας ξεκαθαρίσουμε όμως πρώτα τι εννοούμε όταν λέμε "αθλητισμό" και τι όταν λέμε "πρωταθλητισμό", γιατί οι έννοιες αυτές είναι συχνά διαστρεβλωμένες στο μυαλό μας.
Ο αθλητισμός ως έννοια δεν θεωρείται κάτι "καλό" ή "κακό", χωρίς την παρεμβολή του ανθρώπου. Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουμε να κάνουμε αθλητισμό τον καθιστά ωφέλιμο ή μη, με τις συμπεριφορές που αναπτύσσονται, τις αξίες που καλλιεργούνται, τους στόχους και τον τρόπο επίτευξής τους. Ο αθλητισμός μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό και καθοριστικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού.

• Ίσως πουθενά αλλού ένα παιδί δεν μαθαίνει καλύτερα το «Τα αγαθά κόποις κτώνται». Μπορεί να ξεγελάσει τον μπαμπά ή τη μαμά ή το δάσκαλο στο σχολείο, αλλά όχι την μεζούρα και το χρονόμετρο που δεν λένε ποτέ ψέματα. Η επιτυχία δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα γνωριμίας, «μαγκιάς», διορισμού ή κληρονομιάς (όπως συμβαίνει πολλές φορές στην κοινωνία μας), αλλά μόνο ιδρώτα.

• Το παιδί μαθαίνει ότι και η ήττα και η αποτυχία είναι μέσα στο παιχνίδι. Αυτό που δεν είναι στο παιχνίδι είναι η παραίτηση.

• Η διαχείριση του άγχους είναι ένα άλλο σημαντικό μάθημα. Πριν τους αγώνες ή κατά τη διάρκεια τους, το άγχος είναι πάντα παρόν και σιγά-σιγά το παιδί μαθαίνει να το διαχειρίζεται.

• Μαθαίνει στην αυτοπειθαρχία που είναι προίκα για όλη του τη ζωή

• Όταν πρέπει να χωρέσει αρκετά πράγματα στο χρόνο του ήδη από την μικρή ηλικία, το παιδί μαθαίνει να μην αφήνει το χρόνο του να πηγαίνει χαμένος. Κάθε ώρα τηλεόρασης που υποκαθιστά ο αθλητισμός είναι χρυσάφι.

• Στα ομαδικά αθλήματα αναπτύσσεται επίσης η έννοια της κοινής επιτυχίας, το «εγώ» υποτάσσεται στο «εμείς», καλλιεργείται η αλληλεγγύη, κλπ.

 
Σε αντιστοιχία με την έννοια του αθλητισμού βρίσκεται και ο πρωταθλητισμός. Αν ρωτήσουμε έναν αθλητή υψηλού επιπέδου να επισημάνει τις διαφορές των δύο αυτών εννοιών, θα απαντήσει μόνο τις παραπάνω ώρες προπόνησης που αφιερώνει στις λεπτομέριες και τη βελτίωσή τους.
Θα έπρεπε λοιπόν ο πρωταθλητισμός να αποτελεί την εξέλιξη χρονικά και ποιοτικά του απλού αθλητισμού.
Αντ'αυτού έχουμε λανθασμένα σχηματίσει την άποψη ότι πρωταθλητισμός είναι η κατάκτηση της πρωτιάς, της διάκρισης. Για έναν αθλητή όμως πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η προσωπική βελτίωση και αν το επίπεδο της εξέλιξής του το επιτρέπει τότε να επιδιώξει και τις πρώτες θέσεις. Στην πορεία της καριέρας του ο αθλητής, για να φτάσει σε υψηλό επίπεδο, έχει περάσει από πολλά στάδια ώστε να αποκτήσει ανοχή, αντοχή, σωματική-ψυχική ισορροπία και συναισθηματική ωριμότητα για να ανταπεξέρχεται στις πιέσεις.
Όλα τα παραπάνω ως προυποθέσεις λοιπόν, καθιστούν μία δύσκολη συνθήκη για τους αθλητές μικρών ηλικιών. Οι νεαροί αθλητές έχουν να αντιμετωπίσουν δυσκολίες, οι οποίες είναι πολλές φορές ανυπέρβλητες, στην εύρεση ισορροπίας με τις υπόλοιπες καθημερινές δραστηριότητές τους (σχολείο, ξένες γλώσσες, κλπ.). Το κίνητρο των παιδιών για να ασχοληθούν με κάποιο άθλημα είναι συνήθως το παιχνίδι, να κάνουν φίλους, να διασκεδάσουν. Οτιδήποτε άλλο αποτελεί στόχο των γονέων και των προπονητών και όχι δικό τους.

"Η επιδίωξη της νίκης και μόνο, σε αθλητές μικρής ηλικίας, δεν φαίνεται να αποτελεί στόχο των παιδιών και δεν συνεισφέρει στην ικανοποίηση των ίδιων των παιδιών. Τα παιδιά ικανοποιούνται γιατί ικανοποιούνται οι γονείς τους και οι προπονητές τους, αρχίζουν να συνδέουν την επιτυχία με την αποδοχή. Όταν ωστόσο η αποδοχή από τους γονείς «περνά» μέσα από την αθλητική επιτυχία, τότε δεν ικανοποιείται η «άνευ όρων αποδοχή», την οποία έχουν ανάγκη τα παιδιά για την ανάπτυξη υγιών προσωπικοτήτων. Σε αντίθετη περίπτωση γίνονται ανασφαλή, καταβάλλονται από διαρκές άγχος και ανησυχία, τα οποία πηγάζουν από την αμφιβολία τους ότι είναι αποδεκτά."  (Γιάννης Ζαρώτης -Αθλητικός ψυχολόγος)

Πολλά παιδιά που έκαναν πρωταθλητισμό εγκαταλείπουν εντελώς τον αθλητισμό μόλις γίνονται πιο ανεξάρτητα, κυρίως λόγω της απίστευτης πίεσης που έχουν υποστεί τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής τους. 

Όταν έρθει λοιπόν, η ώρα το παιδί σας να ξεκινήσει τον αθλητισμό λάβετε υπόψιν σας την προσωπικότητά του. Αφήστε το να διαλέξει εκείνο το άθλημα που του αρέσει και το κάνει χαρούμενο. Δώστε του το περιθώριο της επιλογής των στόχων του, να είστε δίπλα του και να του δείχνεται την αγάπη και το θαυμασμό σας μόνο και μόνο επειδή υπάρχει!!

Κάποτε, μια κορυφαία Αμερικανίδα τενίστρια, η Billie – Jean King ρωτήθηκε αν ένιωθε τυχερή που εκείνη και ο αδερφός της, επαγγελματίας παίκτης στο μπέιζμπολ, είχαν κληρονομήσει από τους γονείς τους καλά γονίδια. Η King απάντησε ότι όντως ένιωθε πολύ τυχερή για τους γονείς της, για άλλο λόγο όμως. Ένιωθε τυχερή επειδή οι γονείς της ήταν πάντα δίπλα τους, τους υποστήριζαν, αλλά πότε δεν τους ρωτούσαν εάν είχαν νικήσει. Το μόνο που τους ρωτούσαν είναι αν έδωσαν το 100% των δυνατοτήτων τους και αν ήταν ευχαριστημένοι οι ίδιοι με τον εαυτό τους.